کد مطلب:32354 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:15

گنجینه پرسمان » اعتقادات

حيات برزخي چيست و پارهاي از آيات قرآن كه دلالت بر «برزخ» دارند كدامند؟

زندگي پس از مرگ و پيش از وقوع رستاخيز، در اصطلاح قرآن و متشرعه، همان زندگي برزخي است برزخ در لغت عرب به معني حائل و فاصله است، تو گوئي اين بخش از زندگي، حد فاصلي ميان دو زندگي دنيوي و اخروي است.
بسياري از افراد علاقه دارند كه از چگونگي زندگي انسان در برزخ و نيز حقيقت و ماهيت آن آگاهي كاملي به دست آورند، ليكن بايد توجه داشت كه آگاهي كامل از جهان برزخ براي ما امكانپذير نيست، و تا انسان گام در آن جهان نگذارد، نميتواند به كيفيت آن پيببرد، همانگونه كه چگونگي زندگي در سراي ديگر نيز براي ما روشن نيست و فقط ميتوان صورتي ناقص و شبحي مبهم از آن جهان ترسيم كرد، زيرا بشر از واقعيت چيزي ميتواند آگاه گردد كه در قلمرو زندگي او قرار گيرد و نمونههائي از آن را در دست داشته باشد، از اين جهت، اهل تحقيق معتقدند آگاهي كامل از خصوصيات زندگي برزخي و حيات اخروي منوط به وارد شدن به آن عالم است، با اين همه ميتوان به كمك آيات و روايات، نشانههائي از آن جهان به دست آورد.
حيات برزخي
آيات قرآن و احاديث اسلامي و دلائل تجربي به روشني دلالت دارد كه مرگ انسان به معني فناي حقيقي او نيست، بلكه معني آن جدائي روح از بدن عنصري و تعلق آن به بدن لطيفتر است.
شايسته است به يادآوري برخي از آيات و احاديث نيز كه روشنگر حيات برزخي انسان است، بپردازيم:
«وَلا تَقُولوا لِمَنْ يُقْتَلُ في سَبيلِ اللهِ اَمْواتٌ بَلْ اَحْياءٌ وَلكِنْ لا تَشْعُرُونَ» بقره/154.
[به افرادي كه در راه خدا كشته ميشوند مرده نگوئيد آنان زندگانند ولي شما درك نميكنيد.]
در آية ديگري نه تنها به زنده بودن آنان تصريح ميكند، بلكه آشكارا ميرساند كه آنان، در آن جهان روزي ميخورند و به كرم خدا خوشحالند.
«وَلا تَحْسَبَنَّ الَّذينَ قُتِلُوا في سَبيلِ اللهِ اَمْواتاً بَلْ احْياءٌ عِنْدَرَبِّهمْ يُرْزَقُونَ» آلعمران/169.
[اي پيامبر افرادي را كه در راه خدا كشته ميشوند، مرده مپندار بلكه آنان زندگانند كه در نزد پروردگار خود روزي ميخورند.]
«فَرِحينَ بِما آتاهُم اللهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ يَسْتَبْشرُونَ بِالَّذينَ لَمْ يَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ اَلاّ خَوْفٌ عَلَيهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنونَ» آلعمران/170.
[به آنچه كه خداوند از كرم خود به آنان داده است خوشحالند و به كساني كه هنوز به آنان نپيوستهاند بشارت ميدهند (يا از سرنوشت كساني كه هنوز به آنان نپيوستهاند، شادمانند) كه نه بيمي در انتظار آنان است و نه غمگين ميشوند.]
اين آيات نه تنها به زنده بودن آنان تصريح ميكند بلكه از آثار جسمي و روحي حيات كه همان روزي خوردن، و شادمان گرديدن است، خبر ميدهد اين آيات گرچه دربارة شهيدان راه خدا سخن ميگويد ولي هدف آيات، حكايت از حيات برزخي گروه با ايمان است.
قرآن كريم در مورد بدكاران ميفرمايد:
«حَتّي اِذا جاءَ اَحَدُهُمُ الْموتُ قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّي اَعْمَلُ صالحاً فيما تَرَكْتُ كَلاّ اِنَّها كَلمه هو قائلها وَ مِنْ وَرائهم بَرْزَخٌ الي يَوْمِ يُبْعَثُونَ» مؤمنون/101.
[هنگامي كه مرگ يكي از آنان فرا رسد، ميگويد، پروردگارا مرا بازگران شايد در مورد آنچه (اموالي) كه ترك كردهام عمل شايستهاي به جاي آورم هرگز (بازگشتي نيست) اين سخني است كه روي گوينده آن است (تنها آرزو است) پيش روي آنان برزخي است تا روزي كه برانگيخته شوند.]
ظاهر آيه ميرساند كه براي آنان پس از مرگ، حد فاصل و حائلي است ميان زندگي دنيا و روز رستاخيز، و انسان در اين حد فاصل باقي ميماند و زندگي ميكند در اين صورت، بايد غير از بدن، براي انسان واقعيتي باشد كه بتوان گفت وي در اين حد فاصل باقي ميماند و اين واقعيت همان روح است، زيرا بدن ميپوسد و به خاك تبديل ميشود.
گذشته بر اين، ظاهر آيات مربوط به مشركان منكر رستاخيز است، اين گروه چرا چنين آرزو ميكنند كه بار ديگر به اين جهان بازگردند؟ به اين دليل كه در لحظات مرگ، جايگاه خود را در برزخ مشاهده كرده و از سرنوشت رقتبار خود آگاه ميشوند و اگر چيزي براي آنان آشكار نميشد، جهت نداشت آرزو كنند كه بار ديگر به اين جهان بازگردند، زيرا آنان منكر رستاخيزند.

---

معاد انسان و جهان
آية الله جعفر سبحاني